باتری قلمی چیست؟

از چراغ قوه و ساعت های دیواری گرفته تا اسباب بازی ها و کنترل ها و ریموت ها در کنار دیگر وسایل الکترونیکی یک خانه هنوز هم قلب تپنده ای به نام باتری قلمی دارند.

در اکثر کشور های دنیا به مانند کشور خودمون رایج ترین نوع باتری،باتری های قلمی با نام جهانی دبل ای باتری(AA battery) است.

باتری های قلمی معمولا از یک پیل خشک با یک خمیر و یک محلول الکترولیت درون آن تشکیل می شوند.

محلول الکترولیت محلولی است که الکتریسیته را هدایت میکند (رسانا است).

این محلول هنگامی که یک میله نازک تحت ولتاژ در داخل باتری جریان تولید میکند کار خودش را انجام می دهد.

باتری روندا

تاریخچه باتری در ایران

بر اساس منابع تاریخی اولین پیل الکتریکی یا باتری در ایران باستان در فاصله سالهای ۲۵۰ ق. م تا ۲۲۴ پ. م در تیسفون ساخته شد.

این باتریها به باتری‌های بغداد مشهورند.

شرکت جنرال الکتریک این باتریها را با روش تعیین عمر کربنی (به انگلیسی: Radiocarbon dating) شبیه‌سازی کرده‌است.

معلوم شده‌است که قدمت این پیلها به ۲۰۰ سال پیش از میلاد می‌رسد.

این پیلها دارای بدنهٔ بیرونی از جنس ارتن ور بوده که حاوی میله‌ای آهنی است و به وسیلهٔ بخشی از بدنهٔ مسی (میلهٔ آهنی درون استوانهٔ مسی) ایزوله شده‌است.

زمانی که درون محفظه با محلولی الکترولیت مانند آبلیمو پر شود، این وسیله جریان الکتریکی خفیفی تولید می‌کند. این احتمال وجود دارد که این وسیله برای آبکاری الکتریکی جواهر به کار می‌رفته‌است.

در سال ۱۳۱۷ خورشیدی برابر با ۱۹۳۸ میلادی، باستان‌شناس آلمانی ویلهلم کونیک و همکارانش ابزارهایی را در نزدیکی تیسفون پایتخت ایران در دوران اشکانیان یافتند.(منبع : ویکیپدیا فارسی)

پس از بررسی معلوم شد که این ابزارها پیل‌های الکتریکی هستند که در دوره تاریخی ایران اشکانی ساخته شده و به کار برده می‌شده‌اند.

او این پیل‌های تیسفون را باتری پارتی نامید که امروزه با نامهای دیگر همچون باتری پارتیان یا پیل اشکانی هم مشهورند.

او در مقاله‌ای این مطلب را منتشر کرد و از این وسیله با عنوان باتری باستانی یاد کرد که برای آبکاری الکتریکی و انتقال لایه‌ای از طلا یا نقره از سطحی به سطح دیگر به کار می‌رفته‌است.

ابعاد

مدت هاست که باتری های قلمی را در یک شکل و اندازه تولید میکنند و تقریبا حدود ابعاد این باتری ها را همه می دانند حتی در جامعه ما این ابعاد به شکلی شناخته شده است که در مثال ها به کار می بریم.

به هر حال اگر بخواهیم ابعاد دقیقی از این نوع از باتری های قلمی بدهیم باید بگوئیم یک باتری سایز قلمی (دبل ای یا ای ای ) به طور متوسط طولی حدود ۴۹٫۲–۵۰٫۵ میلیمتر (۱٫۹۴–۱٫۹۹ اینچ) (از پایانه مثبت تا پایانه منفی) و قطری حدود ۱۳٫۵–۱۴٫۵ میلیمتر (۰٫۵۳–۰٫۵۷ اینچ) دارد.

و در تمام جهان به جز در مواردی خاص که بعدا توضیح میدهیم این ابعاد یکسان هستند و به نوعی این ابعاد استاندارد باتری های قلمی است.

با خواندن برخی از منابع  متوجه شدیم که این ابعاد (باتری های قلمی) در سال ۱۹۴۷ توسط سازمان های استاندارد های مختلف در جهان به عنوان ابعاد استاندارد این باتری های سیلندری تعیین شد.

البته همانطور که میدانید از مواد مختلفی در سیلندر این باتری ها استفاده میشود که در برخی از موارد متناسب با مواد تشکیل دهنده سیلندر آلیاژ بدنه باتری را نیز تعیین میکنند که این ار موجب تغییر وزن در انواع باتری های قلمی است .

باتری های موحود در بازار ایران معمولا از وزنی حدود ۱۳ گرم ( باتری های لیتیومی با بدنه غیر فلزی) تا حدودا باتری های ۳۵ گرمی (بارتی های نیکل با بدنه فلزی ) متغییر است که کاربر با توجه به نیاز خود آنها را انتخاب میکند .

البته تفاوت هایی وجود دارد در بین این دو نوع که ما در آینده بیشتر در مورد آن توضیح خواهیم داد.

تفاوت باتری های قلمی و نیم قلمی

بر خلاف تصور عموم  مردم باتری‌های نیم قلمی(مدل AAA ) ولتاژ یکسانی با باتری‌های قلمی (مدل AA )دارند.

و به صرفا  دلیل سایز کوچک‌تر، معمولا در دستگاه‌هایی کوچکتر و یا مدل هایی استفاده می‌شوند که به دلیل محدودیت ابعاد، ضخامت و وزن نمی‌توانند از باتری‌های قلمی استفاده کنند.

یک باتری تریپل اِی یا همان نیم قلمی معمولا حدود یک‌سوم  برارد بزرگتر خود یعنی باتری دبل اِی یا قلمی  خود ظرفیت دارد.

از شروع قرن بیست و یکم و به مرور زمان با پیشرفت تکنولوژی و بهینه شدن مصرف دستگاه‌های الکترونیکی و از طرفی افزایش یافتن ظرفیت باتری‌های نیم قلمی، بسیاری از دستگاه‌ هایی که تا پیش از این از باتری‌ قلمی استفاده می‌کردند مانند ریموت کنترل‌ها، اسباب بازی ها  و … امروزه از باتری‌های نیم قلمی استفاده می‌کنند.

بر اساس مدل دستگاه های ساخته شده در جهان میتوان گفت حدودا یک سوم سهم باتری های سیلندری در جهان را باتری های تریپل ای (نیم قلمی ) تشکیل میدهند.