استفاده ی کارآمد از انرژی ، گاهی برای سادگی بهره وری انرژی نامیده می شود. در این زمینه هدف ما کاهش میزان انرژی مورد نیاز برای ارائه محصولات و خدمات است. به عنوان مثال، عایق بندی در یک ساختمان اجازه می دهد تا ساختمان با استفاده از انرژی گرمایی کمتری به دمای استاندارد برسد. نصب چراغ های LED، روشنایی های فلورسنت یا پنجره های سقفی طبیعی، میزان انرژی مورد نیاز برای دستیابی به همان میزان روشنایی را نسبت به استفاده از لامپ های معمولی رشته ای کاهش می دهد. بهبود بهره وری انرژی به طور کلی با استفاده از تکنولوژی های کارآمدتر یا فرآیند تولید، با استفاده از روش های معمول پذیرفته شده برای کاهش اتلاف انرژی، به دست می آید.
انگیزه های زیادی برای بهبود بهره وری انرژی وجود دارد. صرفه جویی در مصرف انرژی هزینه های انرژی را کاهش می دهد و ممکن است هزینه ی بدست آمده از صرفه جویی در انرژی بتواند مخارج مربوط به استفاده از تکنولوژی های جدید که موجب کاهش مصرف می شوند را جبران کند. همچنین محتمل است که هزینه های صرفه جویی شده در مصرف انرژی به مصرف کنندگان بازگردد. از سوی دیگر کاهش مصرف انرژی نیز به عنوان یکی از راه حل های موجود برای حل مسئله ی انتشار گازهای گلخانه ای دیده می شود. به گفته آژانس بین المللی انرژی، بهبود بهره وری انرژی در ساختمان ها، فرآیند های صنعتی و حمل و نقل می تواند نیاز های انرژی جهان را در سال ۲۰۵۰ به یک سوم مقدار فعلی آن کاهش دهد و به کنترل انتشار گاز های گلخانه ای در جهان کمک کند. یکی دیگر از راه حل های مهم، حذف یارانه های انرژی تحت کنترل دولت است. برخی معتقدند که وجود این یارانه ها مصرف بیش از حد انرژی و مصرف ناکارآمد انرژی را در بیش از نیمی از کشور های جهان رواج می دهد.
گفته می شود که بهره وری از انرژی و استفاده از انرژی های تجدید پذیر، ستون های دوگانه ی سیاسی و اولویت های مهم در سلسله مراتب انرژی پایدار هستند. در بسیاری از کشور ها، بهره وری انرژی نیز به نفع امنیت ملی دیده می شود. زیرا می توان آن را به نفع کاهش واردات انرژی از کشور های خارجی دانست و همچنین سبب می شود تا سرعت استفاده و تخلیه ی منابع انرژی داخلی نیز کاهش یابد.
بهره وری انرژی ثابت کرده است که یک راهبرد مقرون به صرفه برای ساخت اقتصادی بدون نیاز به افزایش مصرف انرژی است. به عنوان مثال، ایالت کالیفرنیا در اواسط دهه ۱۹۷۰ اقدامات مربوط به بهره وری انرژی را آغاز کرد، از جمله ساخت کد و استاندارد های لوازم خانگی که با الزامات کارآیی دقیق به هر محصول تعلق می گرفت. در طول سال های بعد، مصرف انرژی در کالیفرنیا تقریبا به ازای هر مصرف کننده، سرانه ی ثابتی داشته است. در حالی که مصرف کلی در ایالات متحده دو برابر شده بود. به عنوان بخشی از استراتژی آن ها، کالیفرنیا یک دستورالعمل بارگیری برای منابع انرژی جدید ارائه داد. در این دستور العمل به مصرف انرژی های نو رتبه ی اول، به تولید برق از انرژی های تجدید پذیر رتبه ی دوم و به نیروگاه های جدید فسیلی رتبه ی آخر را می دهد. در تلاشی دیگر، ایالت هایی مانند کانکتیکات و نیویورک شعبه هایی از بانک های سبز دولتی ایجاد کرده اند تا به صاحبان خانه های مسکونی و ساختمان های تجاری، به منظور ارتقای بهره وری انرژی و کاهش هزینه های مصرف انرژی، کمک کنند.
موسسه ی Lovin’s Rocky Mountain Institute اعلام کرده است که “در محیط های صنعتی فرصت های فراوانی برای صرفه جویی ۷۰٪ تا ۹۰٪ انرژی و هزینه های نورپردازی، فن و سیستم های پمپ، ۵۰٪ در موتورهای الکتریکی و ۶۰٪ در گرمایش، سرمایش، تجهیزات اداری و لوازم، موجود است.” به طور کلی، تا ۷۵٪ از برق مورد استفاده در ایالات متحده امروز می تواند با اقدامات بهره ورانه ای که در آن ها کمتر از انرژی الکتریسیته صرف شود، ذخیره گردد. همین امر برای ساختمان های مسکونی نیز صادق است. وزارت انرژی ایالات متحده اظهار داشته است که با افزایش بهره وری انرژی در خانه ها، صرفه جویی در انرژی به میزان ۹۰ میلیارد کیلو وات ساعت امکان پذیر است.
مطالعات دیگر نیز بر این موضوع صحه گذاشته اند. گزارش سال ۲۰۰۶ توسط مؤسسه جهانی مکینزی که در سال ۲۰۰۶ منتشر شد، اظهار داشت که “فرصت های اقتصادی مناسب برای بهبود بهره وری انرژی وجود دارد که می تواند رشد تقاضای جهانی انرژی را در کمتر از ۱ درصد در سال حفظ کند.”
انگیزه اصلی بهره وری انرژی از دید یک مصرف کننده انرژی، اغلب به صرفه جویی در هزینه ها و کاهش هزینه های خرید انرژی مربوط است. علاوه بر این، از دیدگاه سیاسی انرژی، آژانس بین المللی انرژی اعلام کرده است که با استفاده از اقدامات بهره ورانه ی انرژی در سالهای ۱۹۷۴ تا ۲۰۱۰، موفق بوده است که در بیشتر کشور های عضو آن، از مصرف هر نوع سوخت، از جمله نفت، زغال سنگ و گاز طبیعی، جلوگیری کند.